2-12 Yaş Arası Çocuklarda Yeme Bozuklukları: Belirtiler, Değerlendirme ve Uzman Önerileri

Çocuğun yemek yememesi çoğu zaman “naz yapıyor”, “alışır”, “bu yaşın huyu” gibi yorumlarla geçiştirilir. Oysa yemek davranışı, çocuklarda yalnızca fiziksel büyümeyle sınırlı değildir; duygusal gelişimin, aile ilişkilerinin ve psikolojik sağlığın önemli bir göstergesidir.

2 ila 12 yaş arası çocuklarda görülen yeme problemleri; gelişimsel, davranışsal veya duygusal bir sorunun dışa vurumu olabilir. Göz ardı edilen bu belirtiler, ilerleyen yaşlarda ciddi yeme bozukluklarına (ARFID, anoreksiya nervoza, duygusal yeme gibi) zemin hazırlayabilir. Bu nedenle çocukların yeme davranışları dikkatle izlenmeli, gerektiğinde uzman değerlendirmesiyle desteklenmelidir.

2 Yaş Yeme Bozukluğu Tedavisi

Belirtiler:

• Yemek yemeyi tamamen reddetme
• Sadece birkaç tanıdık gıdayla sınırlı beslenme
• Ağzında yiyecek tutma, çiğnememe
• Yemek sırasında aşırı huzursuzluk, öfke nöbetleri

Psikiyatrik Değerlendirme:

Bu yaşta görülen yeme problemleri çoğunlukla ebeveynle olan ilişkiyi, kontrol ihtiyacını ya da duyusal hassasiyetleri yansıtır. Erken travmatik yeme deneyimleri ve aile içi gerginlikler de bu davranışlara katkı sağlar. Tanı konulmasa da ARFID gibi bozuklukların erken belirtileri görülebilir.

Öneriler:

• Yemek konusunda zorlayıcı tutumdan kaçının
• Dikkat dağıtıcı uyaranlardan uzak, düzenli sofralar oluşturun
• 20-30 dakika sonunda yemek bitmemişse sofrayı kaldırın

Ne Zaman Uzman Yardımı Almalısınız?

Sorunlar bir aydan uzun sürdüyse, büyüme-gelişme etkileniyorsa ya da aile içi işleyiş bozuluyorsa mutlaka bir çocuk psikiyatristine başvurulmalıdır.

3 Yaşındaki Çocuk Yemek Seçiyor

Belirtiler:

• Yalnızca belirli renk, doku veya şekle sahip yiyecekleri yeme
• Yeni gıdalara karşı yoğun direnç
• Sofraya oturmamak, yemek sırasında dikkat dağınıklığı

Psikiyatrik Değerlendirme:

Seçici yeme davranışı bu yaşta yaygın olsa da, sınırların çok dar olması ve yeni gıdalara direnç, davranışsal ya da duyusal hassasiyetlerle ilişkili olabilir. Bazı durumlarda gelişimsel bozuklukların ilk belirtisi olabilir.

Öneriler:

• Çocuğun tabağında her zaman 1 tanıdığı ve 1 yeni yiyecek olsun
• Yemeği bir ödül/ceza sistemi olarak kullanmayın
• Yemek zamanlarında teknoloji kullanmayın

Ne Zaman Uzman Yardımı Almalısınız?

Diyet çok sınırlıysa, gelişim geriliği varsa veya aile içinde gerginlik yaratıyorsa profesyonel değerlendirme gerekir.

4 Yaş Yemek Seçme ve İştahsızlık

Belirtiler:

• Yemek sırasında dikkat dağılması ve uzun oyalanmalar
• Çok az yemesi, bazı günler hiç yememesi
• Yemek öncesi ve sonrası aşırı duygusal iniş çıkışlar

Psikiyatrik Değerlendirme:

Bu dönemde sosyal çevre etkisi artar. Dikkat eksikliği, ailede sınır koyamama veya içsel kaygılar yemek davranışına yansıyabilir.

Öneriler:

• Rutinleri bozmadan yemek zamanlarını netleştirin
• İştahsızlık varsa fiziksel hastalık olasılıklarını eleyin
• Seçiciliği azaltmak için çocukla birlikte yemek hazırlayın

Ne Zaman Uzman Yardımı Almalısınız?

Gelişim geriliği varsa, yeme davranışları günlük yaşamı etkiliyorsa çocuk psikiyatristinden destek alınmalıdır.

5 Yaş Yemek Yeme Sorunu

Belirtiler:

• Öğünleri atlama
• Sürekli tatlı ya da paketli gıdalara yönelme
• Yemeği kontrol aracı olarak kullanma (inat, öfke, ödül isteme)

Psikiyatrik Değerlendirme:

Duygularını sözel ifade etmekte zorlanan çocuklar, yemek davranışı üzerinden kendilerini ifade edebilir. Stres, kıskançlık, aile içi gerginlik bu yaşta iştahı etkileyebilir.

Öneriler:

• Abur cubura sınırlama getirin, evde sağlıklı alternatifler sunun
• Yemek sonrası aşırı ödüllendirme yapmayın
• Çocukla duygular üzerine konuşmayı ihmal etmeyin

Ne Zaman Uzman Yardımı Almalısınız?

Yemekle ilgili inatlaşma sıklaşıyorsa, kilo alımı durduysa veya duygusal sorunlar eşlik ediyorsa çocuk psikiyatristiyle görüşülmelidir.

6 Yaşındaki Çocuk İştahsız

Belirtiler:

• Yemek yerken mide bulantısı şikayetleri
• Okulda yemek yememe veya saklama
• Yiyecekleri uzun uzun çiğneme ya da reddetme

Psikiyatrik Değerlendirme:

Bu yaşta çocuklar sosyal ortama girdiği için kaygı bozuklukları, ayrılık anksiyetesi veya akran etkisi yeme davranışlarını etkileyebilir.

Öneriler:

• Okul yemek saatleriyle evdeki yemek düzenini uyumlu hale getirin
• Stres kaynaklarını azaltmaya çalışın
• Yemek yeme süresini baskı yapmadan sınırlayın

Ne Zaman Uzman Yardımı Almalısınız?

Gıda korkusu, okul reddiyle birlikte yeme problemleri varsa profesyonel destek alınmalıdır.

7-12 Yaş Arası Çocuklarda Gelişen Yeme Davranışı Problemleri

7 yaş ve sonrası dönem, çocukların duygusal farkındalıklarının arttığı, sosyal karşılaştırmaların başladığı bir dönemdir. Bu yaş grubunda yeme bozuklukları daha karmaşık hale gelir; kontrol, kaygı, özgüven ve beden algısı sorunları yeme davranışına yansır.

7 Yaşındaki Çocuğun Yemek Yememesi

• “Bu bozulmuştur” gibi obsesif cümleler
• Gıdaya karşı yoğun kaçınma
• Sosyal ortamlarda yemek yememe

ARFID riski taşır. Obsesif belirtiler gözlemlenmelidir.

8 Yaş Yemekten Tiksinme ve Endişe

• Yemeği koklama, inceleme
• Dokusundan dolayı reddetme
• Yemeğe oturmaktan kaçınma

Yemeğe karşı duyusal ya da kaygı temelli tepki gelişmiş olabilir.

9 Yaş Çocukta İştah Azlığı ve Diyet Söylemleri

• Daha az yemek yeme isteği
• Akranlarından etkilenerek diyet yapma isteği
• Görünüşe dair takıntılı konuşmalar

Vücut algısı bozukluklarının ilk izleri görülebilir.

10-12 Yaş Arası Yeme Bozukluklarının Ciddileşmesi

• Kilo almaktan korkma
• Bilinçli öğün atlama veya gizli yeme
• Yiyecek sonrası kusma davranışı (erken anoreksiya/bulimia belirtisi)

Bu yaş grubunda artık yeme bozukluğu tanıları netleşmeye başlar. Kilo, beden, sosyal baskı, ergenlik öncesi kaygılar tetikleyici olabilir. Klinik değerlendirme geciktirilmemelidir.