Dövülen Çocuğun Psikolojisi
Dövülen bir çocuğun psikolojisi, derin korkular, güvensizlik ve değersizlik duyguları ile şekillenir. Sürekli fiziksel şiddete maruz kalan çocuk, kendisini sevilmeyen veya suçlu biri olarak görmeye başlayabilir. Bu durum, özgüven eksikliği, anksiyete, depresyon, uyku bozuklukları ve sosyal ilişkilerde çekingenlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Dövülen çocuklar genellikle dünyayı tehdit edici bir yer olarak algılar ve en güvendikleri kişiler tarafından zarar gördükleri için başkalarına güvenmekte zorlanırlar. Bu psikolojik etkiler, zamanında destek alınmadığında yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir.
Çocukluk döneminde maruz kalınan şiddet, bireyin tüm yaşamını etkileyebilecek kadar derin yaralar bırakabilir. Bu şiddet, yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda duygusal ve psikolojik olabilir. Aile içindeki roller gereği, çocuk en çok anne ve babanın davranışlarından etkilenir.
Babanın Çocuğa Şiddeti
Babanın uyguladığı fiziksel şiddet, çocukta korku, güvensizlik ve içe kapanıklık gibi davranışlara yol açabilir. Sürekli dayak yiyen bir çocuk, kendini değersiz hisseder ve sevgiyle cezanın ayrımını yapamaz hale gelir. Bu durum, çocuğun ileriki yaşamında öfke problemleri, otoriteye karşı nefret, özgüven eksikliği ve suça eğilim gibi davranışlara dönüşebilir.
Ayrıca babanın uyguladığı şiddet, erkek çocukta agresif modeller oluşturabilirken; kız çocuklarda erkek figürüne karşı güvensizlik gelişebilir.
Annenin Çocuğa Psikolojik Şiddeti
Psikolojik şiddet, fiziksel şiddet kadar yıkıcıdır ancak çoğu zaman fark edilmez. Sürekli eleştiri, aşağılama, sevgiyi koşula bağlama, susturma ya da görmezden gelme gibi davranışlar çocuk üzerinde ciddi travmalar yaratır.
Örneğin, “Sen beceriksizsin”, “Beni rezil ediyorsun”, “Keşke seni doğurmasaydım” gibi ifadeler çocuğun iç dünyasında yankılanır ve çocuğun benlik saygısını yok eder.
Bu tür annelerin çocukları, genellikle özgüvensiz, depresyona yatkın ve insan ilişkilerinde zayıf bireyler haline gelir.
Sürekli Hakaret Edilen Çocuk
Hakaret, bir çocuğun kişiliğini doğrudan hedef alır. “Aptal”, “Tembel”, “Senden adam olmaz” gibi ifadeler sıkça tekrarlanırsa çocuk bunu gerçek zannetmeye başlar. Bu da öğrenilmiş çaresizliğe yol açar.
Bu tür çocuklar; okul başarısı düşük, sosyal ilişkilerde yetersiz ve karar almaktan korkan bireyler olarak gelişir. En kötüsü ise; çocuk büyüdüğünde başkaları tarafından da kötü muameleye maruz kalmayı hak ettiğini düşünür hale gelir.
Fiziksel Şiddetin Psikolojik Etkileri
- Kendine güvensizlik
- Aşırı korku ve kaygı
- Yeme bozuklukları
- Dikkat eksikliği (DEHB dahil)
- Saldırganlık veya içe kapanıklık
- Depresyon ve uyuşukluk
- Uyku bozuklukları
Dövülen çocuklar başkalarına güvenmekte zorlanabilir. Uzun süreli şiddete maruz kalan çocuklar sosyal becerilerde geri kalabilir.
Çocuklar Neden Söylemez?
- Ceza almaktan korkmaları
- Failin zarar görmesini istememeleri
- Evden atılma korkusu
- Şiddetin normal olduğuna inanmaları
- İnanılmayacaklarını düşünmeleri
- Utanç ve suçluluk duygusu
Bir Çocuğun Psikolojisi Nasıl Düzelir?
Travma yaşayan bir çocuğun psikolojisinin düzelmesi mümkündür fakat zaman ve sabır gerektirir. Bu süreçte aşağıdaki adımlar oldukça önemlidir:
- Profesyonel Destek: Çocuk psikoloğu veya pedagog yardımı, yaşadığı travmaların açığa çıkmasını ve çözülmesini sağlar.
- Güvenli Bir Ortam: Çocuk, artık zarar görmeyeceği bir ortamda yaşamaya başlamalıdır.
- Koşulsuz Sevgi: Çocuğa değerli olduğu hissettirilmelidir. Sevgi, şartlı değil, her haliyle sunulmalıdır.
- Sabırlı Yaklaşım: Çocuğun davranışları hemen düzelmeyebilir. Sabırlı ve anlayışlı olmak çok önemlidir.
- Olumlu Dil Kullanımı: Eleştiriler yerine destekleyici ve teşvik edici ifadeler kullanılmalıdır.
Dövülen Çocukların Psikolojisi ve Müdahale Süreci: 9 Hayati Nokta
1. Dövülen Çocuklarda Travma Sonrası Belirtiler
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) gelişebilir.
- Çocuklarda ani korkular, kabuslar ve geçmişi hatırlatan tetikleyicilere karşı aşırı tepkiler gözlenebilir.
- Güvenli olmayan ortamlarda sürekli tetikte olma hali gelişebilir.
2. Fiziksel Şiddetin Beyin Gelişimine Etkisi
- Özellikle başa alınan darbeler bilişsel gelişimi olumsuz etkileyebilir.
- Öğrenme güçlüğü, dikkat dağınıklığı ve hafıza problemleri görülebilir.
- Dil gelişiminde gecikmeler yaşanabilir.
3. Dövülen Çocukların Sosyal Hayatı
- Akranlarıyla iletişim kurmakta zorlanabilirler.
- Yalnız kalma eğilimi, içe kapanma ve sosyal izolasyon görülebilir.
- Okulda uyum sorunları ve akademik başarısızlık yaşanabilir.
4. Dövülen Çocuklarda Güven Problemi
- Yetişkinlere güven kaybı oluşabilir, özellikle bakım veren kişilere karşı mesafe gelişebilir.
- Güvenli bağlanma gelişmeyebilir; bu da uzun vadeli duygusal bağ kurma sorunlarına neden olabilir.
5. Dövülen Çocuklarda Fiziksel Belirtiler ve Davranışsal İpuçları
- Çocuk yaralarını saklamak için sıcak havalarda bile uzun kollu kıyafetler giyebilir.
- Ağrılı yürüyüş, aniden irkilme, sessizlik veya aşırı itaatkarlık gibi davranışlar görülebilir.
- Vücutta iyileşmiş eski yaralarla birlikte yeni izler olabilir.
6. Fiziksel Şiddetin Uzun Vadeli Psikolojik Etkileri
- Yetişkinlikte depresyon, anksiyete bozuklukları ve öfke kontrol sorunları gelişebilir.
- Kendi çocuklarına karşı aşırı katı ya da ilgisiz tutumlar sergileyebilirler.
- Sağlıklı ilişkiler kurmakta güçlük çekebilirler.
7. Dövülen Çocukların Sessizliği: Neden Konuşmazlar?
- Utanç, suçluluk ve “hak ettiğini düşünme” gibi duygular nedeniyle sessiz kalabilirler.
- Failin cezalandırılmasını istememe ya da ailesinden ayrılma korkusu yaşayabilirler.
- İnanılmayacaklarını düşündükleri için anlatmaktan kaçınabilirler.
8. Fiziksel Şiddetin Erken Tanısı ve Müdahalenin Önemi
- Okul öğretmenleri, komşular veya sağlık çalışanları belirtileri erken fark edebilir.
- Göz temasından kaçınma, çekingenlik ya da açıklanamayan yaralar erken uyarı işaretlerindendir.
- Erken müdahale, çocuğun yaşam kalitesini ciddi oranda artırır.
9. Dövülen Çocuklarda Müdahale Süreci ve Tedavi Yolları
- Oyun terapisi, EMDR, sanat terapisi gibi yöntemlerle psikolojik destek sağlanabilir.
- Çocuk şiddetten uzaklaştırılarak güvenli bir ortama alınmalıdır.
- Devletin sosyal hizmet birimleriyle iş birliği kurulmalıdır.
Uzman Dr. Bedia Taşdelen
Çocuk ve ergen ruh sağlığı alanında yıllardır süregelen deneyimimle; duygusal, davranışsal ve gelişimsel sorunlar yaşayan çocuklara bilimsel yaklaşımlarla destek oluyorum.
Mesleki birikimimi güçlü kılan, üyesi olduğum saygın kurumlar:
- ✔ Türk Tabipler Birliği
- ✔ Ulusal Çocuk ve Gençlik Derneği
- ✔ Türk Psikiyatri Derneği
- ✔ Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği

Kayseri’de Uzman Desteği Almak İster misiniz?
Kliniğimiz Kayseri merkezde hizmet vermektedir.
Aşağıdaki haritadan konumumuzu inceleyebilir, randevu için iletişim sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.